Τα Τζουμέρκα βρίσκονται ανάμεσα στους νομούς Άρτας και Ιωαννίνων και μαζί με τα βουνά Κακαρδίτσα και Λάκμο αποτελούν τα σημαντικότερα ορεινά συγκροτήματα της περιοχής. Χαρακτηριστικό του βουνού είναι οι απότομες κόψεις, που εκτείνονται στο μεγαλύτερο μήκος της δυτικής πλευράς του. Η ανατολική πλευρά είναι πιο ήπια και ευκολότερη για χειμερινές αναβάσεις.
Όπως στην υπόλοιπη Πίνδο, έτσι και εδώ βρίσκουν καταφύγιο μερικά από τα μεγάλα και σπάνια θηλαστικά της Ελλάδας. Με πολλή τύχη μπορεί κανείς να συναντήσει αρκούδες, λύκους, ζαρκάδια και άλλα, μικρότερα είδη. Οι πλαγιές του βουνού είναι κατάφυτες με έλατα και μαύρη πεύκη, ενώ δεν λείπουν και τα φυλλοβόλα δέντρα όπως κουτσουπιές, αγριοκερασιές και πλατάνια. Γύρω από τα Τζουμέρκα υπάρχουν αρκετά χωριά, όπου μπορεί κανείς να διανυκτερεύσει- αν και ορισμένα προσεγγίζονται δύσκολα.
Οι δρόμοι στο βουνό δίνουν την εντύπωση ότι έχουν διανοιχθεί χωρίς να λάβουν υπόψιν τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Οι περισσότεροι καταστρέφονται από την κακοκαιρία κάθε χειμώνα, ενώ οι κατολισθήσεις είναι συχνό φαινόμενο όλο το χρόνο. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στο δρόμο που οδηγεί στο χωριό Θεοδώριανα.
Σε πολλά σημεία το τοπίο μοιάζει με ένα απέραντο λατομείο, όμως οι δρόμοι εξακολουθούν να αυξάνονται διαρκώς. Εντύπωση μας έκανε ο χωματόδρομος, ο οποίος ανηφορίζει προς τις ψηλότερες κορυφές, συνδέοντας το χωριό Θεοδώριανα με το καταφύγιο των Τζουμέρκων και τα χωριά στα δυτικά του βουνού. Πραγματικά ένας τέτοιος δρόμος αλλάζει άρδην την εικόνα του βουνού, αλλοιώνοντας ανεπανόρθωτα την ομορφιά του τοπίου. Ελπίζουμε στο μέλλον να δούμε τον δρόμο να κλείνει για πάντα. Ενδεχομένως, η διάνοιξη σηράγγων θα συνέβαλε στην αποφυγή παρόμοιων καταστροφών στο μέλλον.
Κορυφή
(Καταφίδι) 2.393μ.
Αποστάσεις
Αθήνα: 420χλμ. (μέσω γέφυρας Ρίου)
Θεσσαλονίκη: 376χλμ.
Καταφύγια
Καταφύγιο Πραμάντων – τηλ: +30 26593 00645
Καταφύγιο Μελισσουργών – τηλ:697 437 4172
Προτεινόμενη διαδρομή
Θεοδώριανα – Ρουίστα (κορυφογραμμή Καταφίδι): Ξεκινάμε από την κεντρική πλατεία του χωριού, δίπλα στην εκκλησία, και ανηφορίζουμε ανάμεσα από τις ταβέρνες, ακολουθώντας τις ταμπέλες προς τους καταρράκτες. Σε δέκα λεπτά περίπου ο δρόμος χωρίζει στα δύο και συνεχίζει δεξιά προς τους καταρράκτες, ενώ αριστερά η ταμπέλα μας κατευθύνει προς το καφέ μπαρ Καταφύγιο. Συνεχίζουμε αριστερά και σε λίγο ο δρόμος γίνεται χωματόδρομος.
Συνεχίζουμε δεξιά στη διασταύρωση και, μετά από τρεις απότομες στροφές, βλέπουμε ένα εκκλησάκι με τριγωνική στέγη στο δεξί μας χέρι. Βρίσκεται ψηλά στη ράχη, που υψώνεται στα δεξιά μας, και διακρίνεται με δυσκολία. Κατευθυνόμαστε προς αυτό ακολουθώντας τα ασαφή μονοπάτια στα δεξιά του δρόμου. Φτάνοντας στο εκκλησάκι, βρίσκουμε παλιό μονοπάτι που είναι αρκετά ευκρινές. Από εδώ συνεχίζουμε πάνω στη ράχη, που έχουμε μπροστά μας, με κατεύθυνση τις ψηλές κορυφές του βουνού. Περπατάμε αριστερά της ράχης, γιατί δεξιά μετά από ένα σημείο το έδαφος γλιστράει επικίνδυνα.
Σε λίγη ώρα φτάνουμε σε μικρό πλάτωμα και συναντάμε τον χωματόδρομο που ακολουθήσαμε πριν. Στρίβουμε δεξιά και βρίσκουμε μια παλιά σκουριασμένη ταμπέλα, που γράφει απαγορεύεται το κυνήγι. Από εδώ στρίβουμε αριστερά και αμέσως μετά ανεβαίνουμε δεξιά στα βράχια για να βρούμε το ασαφές μονοπάτι, το οποίο σε πολλά σημεία χωρίζεται σε άλλα μικρότερα. Ανηφορίζουμε έχοντας δεξιά μας το χωματόδρομο και σταδιακά απομακρυνόμαστε από αυτόν, ώσπου φτάνουμε στις σάρες.
Βρισκόμαστε πλέον σε βραχώδες τοπίο, με γκρεμούς να ορθώνονται δεξιά και μπροστά μας. Ύστερα το μονοπάτι στρίβει αριστερά μέχρι που συναντά τον χωματόδρομο και δύο στάνες. Το ένα μικρό κτίσμα είναι ανοιχτό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο σε περίπτωση κακοκαιρίας- αν και είναι αρκετά βρώμικο στο εσωτερικό του. Ανεβαίνουμε την απότομη ανηφόρα ως την κορυφογραμμή του βουνού και, φτάνοντας εκεί, αντικρίζουμε το οροπέδιο Πάνω Κουστελάτα. Από εδώ κατευθυνόμαστε δεξιά περπατώντας πάνω στην κορυφογραμμή και σε λίγο βρισκόμαστε μπροστά στις ψηλότερες κορυφές του βουνού.
Συνεχίζουμε την πορεία μας προς τα πάνω, μέχρι που φτάνουμε στην τοποθεσία Ρουίστα. Δεξιά βλέπουμε την κορυφή του βουνού, βορειοδυτικά διακρίνονται τα Ιωάννινα και η λίμνη τους, καθώς και πολλά γειτονικά βουνά. Για να συνεχίσουμε προς την κορυφή πρέπει να ακολουθήσουμε την κορυφογραμμή προς τα δεξιά. Το τελευταίο κομμάτι είναι πολύ επικίνδυνο, ιδιαίτερα όταν το χιόνι είναι μαλακό, ενώ σε κάποια σημεία χρειάζεται να αναρριχηθούμε στα βράχια.
Ολόκληρη η διαδρομή είναι εύκολη όσον αφορά τη διάρκεια της ανάβασης, αλλά το μονοπάτι είναι ασαφές και χωρίς σήμανση, γεγονός που καταδεικνύει ότι αυτή η πλευρά του βουνού δεν περπατιέται συχνά. Σας συνιστούμε να επιχειρήσετε τη διαδρομή το χειμώνα- όταν το χιόνι σκεπάζει το άσχημο θέαμα των δρόμων στο βουνό-, αφού η σκιά είναι ελάχιστη τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ιστορικά στοιχεία
Αρχαιολογικά ευρήματα στα Πράμαντα μαρτυρούν ότι η περιοχή των Τζουμέρκων κατοικείται τουλάχιστον από την εποχή του Χαλκού, ενώ σύμφωνα με το μύθο το βουνό αποτέλεσε τόπο εξιλέωσης για το βασιλιά του Ορχομενού Αθάμα, τον οποίο τρέλανε η Ήρα με αποτέλεσμα να σκοτώσει έναν από τους γιους του.
Την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου, η περιοχή γνώρισε μεγάλη άνθηση και συνέχισε να απολαμβάνει ιδιαίτερα προνόμια στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, μέχρι και την έλευση του Αλή Πασά.
Αξιοθέατα
Σημαντικό βυζαντινό μνημείο των Τζουμέρκων αποτελεί η Κόκκινη Εκκλησιά, γνωστή και ως Παναγιά Βελλάς, στον οικισμό Παλαιοχώρι Βουργαρελίου. Χρονολογούμενη στα τέλη του 12ου αιώνα, πιθανολογείται ότι πήρε το όνομα της από τα κοκκινόμαυρα τούβλα στους εξωτερικούς της τοίχους.
Επισκεφθείτε, ακόμα, το Λαογραφικό Μουσείο Καράλη στα Θεοδώριανα, με μία συλλογή 1.800 αντικειμένων λαϊκής τέχνης και παράδοσης. Εξαιρετικές τοιχογραφίες κοσμούν τη Μονή Ευαγγελίστριας, η οποία ιδρύθηκε το 1700, ενώ ο ποταμός Άραχθος συνιστά ιδανικό προορισμό για ράφτινγκ και καγιάκ.
Σκι
Δεν υπάρχει χιονοδρομικό κέντρο στο βουνό.
Αφιέρωμα στα βόρεια Τζουμέρκα. “Στρογγούλα – Ρόκα – Κουϊάσα”
