Τα Τζουμέρκα (γνωστά και ως Αθαμανικά όρη) είναι μια από τις πιο γνωστές κι αγαπημένες οροσειρές της Δυτικής Ελλάδας και αποτελούν νότιο τμήμα της ευρύτερης οροσειράς της Πίνδου. Ο κύριος όγκος του βουνού ξεκινάει από το χωριό Αθαμάνιο και σβήνει στα Πράμαντα. Μαζί με την Κακαρδίτσα και τον Λάκμο δημιουργούν τη μεγαλύτερη αλπική διαδρομή της χώρας. Όλες οι κορυφές ενώνονται μεταξύ τους και μπορεί κανείς να περπατάει για μέρες σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 2.000μ!
Νότια βρίσκεται η κορυφή Σκλάβα, ενώ στα βόρεια η Στρογγούλα. Η υψηλότερη κορυφή είναι το Καταφίδι και βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του βουνού. Περιμετρικά υπάρχουν πολλοί καταρράκτες. Κατά τους χειμερινούς μήνες κι εφόσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, παγώνουν και ενδείκνυνται για παγοαναρρίχηση. Δυτικά το τοπίο είναι πιο επιβλητικό, με τους απότομους γκρεμούς και τα μυστικά μονοπάτια που σε οδηγούν στα μεγάλα υψόμετρα. Μερικά από τα πιο γνωστά χωριά στην περιοχή είναι τα Θεοδώριανα, τα Πράμαντα, οι Μελισσουργοί και τα Άγναντα. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα μικρότερα, που αξίζουν μια επίσκεψη.
Οι περισσότεροι ταξιδιώτες που επιλέγουν να επισκεφθούν το βόρειο τμήμα των Τζουμέρκων καταλήγουν στα Πράμαντα. Είναι καλή επιλογή ως βάση, για να δει κανείς μερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της γύρω περιοχής. Εκεί βρίσκεται το ορειβατικό καταφύγιο των Πραμάντων, χτισμένο στα 1.260μ., που αποτελεί ίσως το καλύτερο μέρος για κατασκήνωση. Βρίσκεται στη βάση της Στρογγούλας και το μονοπάτι για την κορυφή ξεκινάει λίγα μέτρα μακριά από το καταφύγιο.
Άλλο ένα δημοφιλές καταφύγιο είναι αυτό των Μελισσουργών. Μεταξύ των δύο καταφυγίων υπάρχει ένας άτυπος διαχωρισμός. Το καταφύγιο Πραμάντων προτιμάτε από οικογένειες ενώ στους Μελισσουργούς κατασκηνώνουν περισσότερο νέοι.
Και τα δύο προσεγγίζονται από δασικό δρόμο. Αυτό σημαίνει ότι οι επισκέπτες τους δεν είναι αποκλειστικά ορειβάτες. Κυρίως φυσιολάτρες επιλέγουν την περιοχή, για να ηρεμήσουν και να δροσιστούν τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στους Μελισσουργούς το δάσος είναι πιο πυκνό, οπότε προσφέρει άπλετη σκιά για τις σκηνές και το καταφύγιο διαθέτει μεγαλύτερη ποικιλία στο φαγητό για τους κατασκηνωτές και τους περαστικούς επισκέπτες. Το καταφύγιο των Πραμάντων προσφέρει φαγητό μόνο σε όσους διανυκτερεύουν εκεί. Ο εξωτερικός του χώρος είναι κατάλληλος και για τροχοκινούμενα, ενώ δίπλα στο κτίριο υπάρχουν παλιές πεζούλες στις οποίες πολύ άνετα μπορεί να στήσει κανείς σκηνή.
Στο κομμάτι της θέας μάλλον “κερδίζει” το καταφύγιο των Πραμάντων. Μπορεί κανείς να κάθεται για ώρες αντικρίζοντας τις πλαγιές της Στρογγούλας και των γύρω βουνών. Εκτός από τον δασικό δρόμο, τα δύο καταφύγια ενώνονται μεταξύ τους και με μονοπάτι. Σε κοντινή απόσταση υπάρχει και ένας μεγάλος καταρράκτης τον οποίο αξίζει να επισκεφθούμε.
Όπου και να επιλέξει να μείνει κανείς, είναι μάλλον απίθανο να μην λατρέψει την περιοχή!
Τηλέφωνο ορειβατικού καταφυγίου Πραμάντων 2659 300645
Τηλέφωνο ορειβατικού καταφυγίου Μελισσουργών 697 437 4172
Κουϊάσα
Ο νερόμυλος της Κουϊάσας βρίσκεται στη διαδρομή για Καλαρρύτες και είναι γνωστός για τη μεγάλη βάθρα με τον καταρράκτη που προσφέρεται για κολύμπι. Τα νερά βέβαια είναι πολύ παγωμένα. Το αναπαλαιωμένο κτίριο λειτουργεί σαν καφέ και βρίσκεται δίπλα στο ρέμα Χρούσια. Για να το βρούμε θα πρέπει να κατευθυνθούμε προς το χωριό Καλαρρύτες. Αφού περάσουμε τη μονή Κηπίνας θα δούμε μια ταμπέλα με την ονομασία της περιοχής πάνω σε μια στροφή. Από εδώ περνάει και το μονοπάτι που ανηφορίζει προς Καλαρρύτες.
Μπαίνουμε στο μονοπάτι και περπατάμε προς το ρέμα. Σε λιγότερο από πέντε λεπτά φτάνουμε στο νερόμυλο. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται η πρώτη μεγάλη βάθρα. Αν θέλουμε να πάμε στον καταρράκτη θα χρειαστεί να ανηφορίσουμε στο μονοπάτι που συνεχίζει πίσω από το νερόμυλο και σε περίπου πέντε λεπτά θα φτάσουμε σε ένα μεταλλικό γεφύρι. Από πάνω ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη βάθρα με τον καταρράκτη.
Η Κουϊάσα είναι ένα από τα πιο γνωστά σημεία για μπάνια. Με λίγο ψάξιμο θα βρούμε και άλλα μέρη κατάλληλα για μια βουτιά. Χαμηλά στους Μελισσουργούς υπάρχει άλλο ένα ρέμα που το επισκέπτονται περισσότερο όσοι μένουν στο καταφύγιο Μελισσουργών.
Η διαδρομή για το χωριό Ματσούκι είναι εντυπωσιακή. Ο δρόμος περνάει πάνω από το Ματσουκιώτικο ρέμα. Φτάνοντας στο μεταλλικό γεφύρι πριν το χωριό θα δούμε κάτω χαμηλά ένα μεγάλο καταρράκτη. Για να περπατήσουμε μέσα στο ποτάμι θα χρειαστεί να μπούμε στην κοίτη αρκετά πριν τη μεταλλική γέφυρα, μια που σε αυτό το σημείο δημιουργείται μια εντυπωσιακή χαράδρα με μεγάλο ύψος.
Στρογγούλα
Αριστερά από το πέτρινο θεατράκι στο καταφύγιο Πραμάντων θα δούμε το ίχνος του μονοπατιού που οδηγεί στην κορυφή. Ανηφορίζουμε ανάμεσα από κέδρους και έλατα. Στη συνέχεια κυριαρχούν οι κέδροι. Η πορεία μας είναι προς τα δυτικά.
Το μονοπάτι τραβερσάρει το κύριο όγκο του βουνού και μετά από μια σάρα αρχίζει να ανηφορίζει προς το κέντρο της ορθοπλαγιάς. Με συνεχόμενα εσάκια κερδίζουμε ύψος και φτάνουμε σε σημείο με θέα προς την κόψη της Στρογγούλας.
Λίγο παραπάνω το έδαφος γλιστράει εξαιτίας των πετρών. Αφού περάσουμε προσεκτικά η διαδρομή αρχίζει να γίνεται εντυπωσιακή μια που πλέον κινούμαστε ανάμεσα από τις απότομες πλαγιές. Η χάραξη του μονοπατιού είναι εξαιρετική. Υπάρχουν κάποια απότομα σημεία αλλά το ιδιαίτερο ανάγλυφο του βουνού και η θέα αποζημιώνουν τον επισκέπτη.
Η κλίση ολοένα μεγαλώνει και σύντομα βγαίνουμε σε μια στάνη. Σε αυτό το σημείο θα δούμε ένα βέλος με σπρέι που μας οδηγεί προς μια πηγή αριστερά. Εμείς δεν καταφέραμε να τη βρούμε. Το κύριο μονοπάτι συνεχίζει από δεξιά.
Έπειτα φτάνουμε σε πέρασμα στο οποίο θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε και τα χέρια μας. Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο αρκεί να προσέχουμε. Από εδώ το μονοπάτι φεύγει σχεδόν ευθεία προς τα πάνω και μας οδηγεί ψηλά από όπου μπορούμε να δούμε την ανατολική πλευρά του βουνού.
Μπροστά μας συναντάμε το τελευταίο δύσκολο κομμάτι. Θα χρειαστεί να τραβερσάρουμε μια πλαγιά όπου έχει γίνει κατολίσθηση και να μπούμε σε μια σχισμή για να βγούμε στη ράμπα απέναντι. Και αυτό το σημείο δεν χρειάζεται ειδικές ικανότητες αρκεί να είμαστε προσεκτικοί γιατί στα αριστερά υπάρχει γκρεμός.
Αφού το περάσουμε μπορούμε να ακολουθήσουμε τα κόκκινα σημάδια η να φύγουμε κατευθείαν προς τα πάνω από όπου κρίνουμε ότι είναι πιο ασφαλές. Θα περάσουμε δίπλα από μεγάλα βράχια και σύντομα θα βρεθούμε στην κορυφογραμμή. Η κορυφή βρίσκεται στα δεξιά μας.
Η ανάβαση διαρκεί περίπου τρεις ώρες ανάλογα με το ρυθμό που κινούμαστε. Το μονοπάτι δεν είναι κλασικό πεζοπορικό. Χρειάζεται προσοχή σε αρκετά σημεία ενώ έχει και μεγάλη κλίση. Η ανάβαση με βροχή αυξάνει τους κινδύνους. Πέρα από τα γλιστερά σημεία υπάρχουν και βράχοι οι οποίοι φαίνονται ετοιμόρροποι. Η διαδρομή είναι υψηλής αισθητικής αξίας και η χάραξη του μονοπατιού εντυπωσιακή. Η θέα από τα 2.112μ. μας επιτρέπει να δούμε και τα υπόλοιπα ψηλά βουνά της περιοχής όπως και το νότιο τμήμα των Τζουμέρκων.
Κορυφή Ρόκα
Η Ρόκα βρίσκεται νοτιότερα της Στρογγούλας και αγγίζει τα 2.143μ. Είναι μια απομονωμένη κορυφή με κάθετα βράχια πολύ κοντά στο Γερακοβούνι. Από τα Άγναντα μπορούμε να δούμε τις απότομες πλαγιές της όπως και την κόψη που οδηγεί μέχρι την κορυφή. Ωστόσο ο ασφαλέστερος τρόπος για να ανέβει κανείς είναι το κρυμμένο βορινό λούκι.
Υπάρχουν τρεις επιλογές για να φτάσουμε στην κορυφή. Από τα δυτικά προσεγγίζεται από το χωριό Άγναντα, από τα ανατολικά από την πηγή Αγκάθι η οποία βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό Μελισσουργοί, ενώ ο τρίτος τρόπος είναι να ανέβουμε στη Στρογγούλα από τα Πράμαντα και να ακολουθήσουμε την κορυφογραμμή μέχρι τη Ρόκα. Εμείς επιλέξαμε να ανέβουμε από την πηγή Αγκάθι για να δούμε τις γύρω κορυφές οι οποίες μας ήταν άγνωστες.
Για να φτάσουμε στην πηγή Αγκάθι ακολουθούμε το δρόμο που πηγαίνει προς το καταφύγιο των Μελισσουργών. Στο σημείο που θα δούμε την ταμπέλα για το καταφύγιο – εκεί που αρχίζει ο χωματόδρομος δηλαδή – εμείς συνεχίζουμε ευθεία. Ο δρόμος είναι ασφάλτινος στο μεγαλύτερο μέρος του. Μετά το πρώτο ρέμα αρχίζει ο χωματόδρομος ο οποίος έχει μικρή διάρκεια. Αφού περάσουμε το τρίτο ρέμα θα βρούμε την πηγή στα δεξιά μας. Υπάρχει μια ταμπέλα που δείχνει την πορεία για την κορυφή Ρόκα και Γερακοβούνι, ενώ λίγα μέτρα παραπέρα υπάρχει άλλη μια ξύλινη ταμπέλα που οδηγεί στον αυχένα Αυτί. Εμείς ακολουθούμε την κόκκινη σήμανση της πρώτης ταμπέλας.
Το μονοπάτι περνάει δίπλα από μια στάνη και αρχίζει να ανηφορίζει με ήπια κλίση προς τα αλπικά λιβάδια. Ακόμη και να χάσουμε τη σήμανση η πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι εμφανέστατη μια που τα ζώα έχουν ανοίξει μικρά μονοπατάκια που οδηγούν ψηλά.
Συνεχίζουμε προς τα δυτικά και περνάμε δίπλα από μεγάλους βράχους. Σύντομα φτάνουμε στην απότομη ανηφόρα στην οποία διακρίνονται δύο μικρές σάρες. Με υπομονή ανεβαίνουμε μέχρι να βγούμε σε μια μεγάλη λάκα.
Στα αριστερά μας βλέπουμε την κορυφή Πλάκα ενώ μπροστά μας ορθώνεται το Γερακοβούνι. Σε περίπτωση που θέλουμε να ανέβουμε στην Πλάκα ή το Γερακοβούνι τότε θα πρέπει να κινηθούμε αριστερά και να περάσουμε μέσα από τη λάκα μέχρι να βγούμε στη μεγάλη σάρα που φαίνεται στο βάθος αριστερά. Δεν υπάρχει μονοπάτι αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να προσεγγίσουμε αυτές τις κορυφές.
Για τη Ρόκα συνεχίζουμε δεξιά, στο καθαρό μονοπάτι το οποίο μας οδηγεί δίπλα στην απότομη κορυφογραμμή του Γερακοβουνίου. Η ανάβαση στο Γερακοβούνι από εδώ είναι δύσκολη υπόθεση. Οι απότομες πλαγιές και τα χόρτα χρειάζονται δεξιότητα και γνώσεις αναρρίχησης. Αντίθετα η κορυφή Ρόκα προσεγγίζεται με μεγάλη ευκολία. Μπορούμε να κινηθούμε δεξιά από την κορυφογραμμή ή να τραβερσάρουμε την πλαγιά περνώντας δίπλα από τεράστιους βράχους και να φτάσουμε στα ριζά της κορυφής. Χαρακτηριστικό της πορείας μας είναι ο μεγάλος πέτρινος τοίχος ο οποίος κάποτε χώριζε τα βοσκοτόπια στο βουνό.
Φτάνοντας στο τέρμα της ράχης θα πρέπει να κινηθούμε δεξιά αποφεύγοντας τη μικρή κόψη μπροστά μας. Αν και τη δοκιμάσαμε το τέλος της είναι αρκετά δύσκολο μια που τα βράχια είναι σε κακή κατάσταση. Από δεξιά θα αποφύγουμε τους κινδύνους.
Η τραβέρσα μας οδηγήσει στην αρχή του λουκιού το οποίο είναι αρκετά κρυμμένο. Ξεκινάμε να ανεβαίνουμε με μεγάλη προσοχή από όπου κρίνουμε ότι είναι ασφαλές. Στη μέση περίπου του λουκιού θα δούμε στα αριστερά μας ένα επικίνδυνο μικρό πέρασμα από το οποίο μπορούμε να μπούμε γρηγορότερα στο λούκι. Το δοκιμάσαμε και αυτό και μας φάνηκε πιο επικίνδυνη επιλογή. Ενώ ξεκινάει ήπια στο τέλος το πέρασμα γίνεται οριακό εξαιτίας των βράχων που εξέχουν αναγκάζοντας μας να κινούμαστε στην άκρη του γκρεμού.
Στο τέλος του λουκιού φτάνουμε σε βράχια. Εδώ θα δούμε ένα κορδονέτο το οποίο χρησιμεύει για τα χειμερινά ραπέλ. Παρακάτω υπάρχει ακόμη ένα παλιό κορδονέτο όπως και ένα σκουριασμένο καρφί. Το τελευταίο βράχινο πέρασμα είναι και το πιο δύσκολο. Θα χρειαστεί να ανέβουμε τα βράχια και να μπούμε ανάμεσα τους έτσι ώστε να πατήσουμε στην κορυφή. Αφού περάσουμε προσεκτικά το απότομο κομμάτι πλέον είμαστε στην κορυφή.
Η κορυφή της Ρόκας είναι πολύ μικρή και κάπως απόκοσμη. Από όπου και να κοιτάξεις βλέπεις κενό. Σίγουρα είναι μια από τις ομορφότερες της περιοχής. Για να κατέβουμε θα πρέπει να μπούμε ξανά στο λούκι.
Η πορεία από την πηγή Αγκάθι μέχρι τη Ρόκα διαρκεί περίπου δυόμιση ώρες με χαλαρό ρυθμό. Η διαδρομή είναι πολύ εύκολη μέχρι τη βάση της κορυφής. Το λούκι ωστόσο χρειάζεται μεγάλη προσοχή εξαιτίας της κλίσης του εδάφους και των πετρών που πέφτουνε.
Ποδηλατικό μονοπάτι Πραμάντων
Πολύ κοντά στο ορειβατικό καταφύγιο έχει ανοιχτεί ένα μονοπάτι κατάλληλο για ποδήλατα enduro και downhill. Έχει αρκετά μεγάλη διάρκεια και καταλήγει στο κέντρο του χωριού. Η χάραξη έγινε από επαγγελματίες αθλητές και απαιτεί μεγάλη εμπειρία μια που είναι ιδιαίτερα τεχνικό.
“Είχα την ευκαιρία να πραγματοποιήσω μια κατάβαση με hardtail mtb. Τα περισσότερα σημεία περνάνε αλλά υπάρχουν δυο κατεβάσματα που η κλίση του εδάφους είναι πραγματικά υπερβολική όπου εκεί χρειάστηκε να κατηφορίσω με τα πόδια. Άλλο ένα δύσκολο σημείο είναι το πέρασμα από το ξερό ρέμα με τις μεγάλες πέτρες. Σε αυτά τα σημεία χρειάζονται ποδήλατα με μεγάλες αναρτήσεις μπρος πίσω. Αλλιώς είναι πολύ πιθανό να υπάρξει κάποιος τραυματισμός. Ειδικά στο πρώτο απότομο όπου από δεξιά υπάρχει και γκρεμός. Όπως και να έχει θα ήταν καλό μια πρώτη βόλτα να γίνει με κάποιον που γνωρίζει το μονοπάτι.”
Για να το βρούμε θα χρειαστεί να κατηφορίσουμε από το ορειβατικό καταφύγιο Πραμάντων και να στρίψουμε αριστερά στον πρώτο δασικό δρόμο που θα συναντήσουμε. Μετά από δέκα λεπτά ανηφορικής πορείας θα δούμε στα δεξιά μας μια κορδέλα πάνω σε ένα κλαρί και ένα μικρό κούκο. Το μονοπάτι ξεκινάει κάπως απότομα οπότε θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να το δούμε.
Τις μέρες που μείναμε στο καταφύγιο Πραμάντων πέρασαν αρκετοί ποδηλάτες που πραγματοποίησαν καταβάσεις. Είναι πολύ καλό που η προσωπική προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να αναδειχτεί η περιοχή με εναλλακτικές δραστηριότητες φέρνει κόσμο σε αυτά τα απομακρυσμένα μέρη. Μέσα από τέτοιες πρωτοβουλίες κερδίζουν οι κάτοικοι των χωριών και η τοπική οικονομία.
Πεζοπορία στο κεντρικό λούκι της Στρογγούλας
Από το καταφύγιο μπορούμε να κάνουμε μια μικρή διαδρομή ανεβαίνοντας στην αριστερή πλευρά της πλαγιάς όπως την βλέπουμε από χαμηλά, να περπατήσουμε πάνω από τα βράχια και να κατέβουμε από το κεντρικό λούκι.
Ξεκινάμε και κατευθυνόμαστε προς τα αριστερά στο μεγάλο χαρακτηριστικό βράχο. Όταν φτάσουμε περνάμε από δεξιά για να συνεχίσουμε. Αν θέλουμε μπορούμε να μπούμε στη σχισμή του βράχου και να κάνουμε ένα απότομο ανέβασμα. Φαίνεται σχετικά εύκολο αλλά τα τελευταία μέτρα είναι επικίνδυνα και δεν υπάρχουν καλά πιασίματα. Καλό είναι να έχουμε εμπειρία στο σκαρφάλωμα για να το κάνουμε. Αλλιώς καλύτερα να το προσπεράσουμε.
Αφού περάσουμε τα βράχια ανεβαίνουμε μέχρι τη μικρή κόψη μπροστά μας. Στη συνέχεια φτάνουμε ψηλά στο σημείο με τη μεγάλη σάρα. Εκεί πάμε δεξιά μέχρι να συναντήσουμε το κεντρικό λούκι. Αρχίζουμε να κατηφορίζουμε με προσοχή γιατί το πρώτο κομμάτι γλιστράει πολύ. Το λούκι μας οδηγεί στις μεγάλες σάρες που βλέπουμε από το καταφύγιο και αρχίζουμε να κατεβαίνουμε με προσοχή. Η διαδρομή διαρκεί μια ώρα. Είναι σχετικά εύκολη αρκεί να αποφύγουμε τη σχισμή του βράχου. Σε περίπτωση που δεν θέλουμε να κατέβουμε από το λούκι μπορούμε να γυρίσουμε από τα ίδια.
Βόρεια Τζουμέρκα
Η ευρύτερη περιοχή έχει να να προσφέρει πολλά στους επισκέπτες. Υπάρχουν πολλά μονοπάτια και μέρη απάτητα για όλα τα γούστα. Το καλοκαίρι είναι πιο δροσερό σε αυτά τα υψόμετρα ενώ τα ποτάμια της περιοχής προσφέρονται για βουτιές. Τα τελευταία χρόνια ο εναλλακτικός τουρισμός ανεβαίνει και πολλοί νέοι άνθρωποι αφήνουν την πολυκοσμία των νησιών για να ζήσουν όμορφες στιγμές στα ορεινά.
Σε γενικές γραμμές το κράτος δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στα απομακρυσμένα χωριά και τις πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές. Κάποιοι άνθρωποι όμως κάνουν τη διαφορά και με προσωπική προσπάθεια αλλάζουν προς το καλύτερο αυτά τα μέρη. Σε αυτούς ανήκουν και οι καταφυγιάδες που με πολύ κόπο κατάφεραν να αναδείξουν την περιοχή και να φέρουν τη νεολαία στα χωριά. Με φαντασία και σεβασμό στο περιβάλλον μπορούνε να γίνουν πολλά ακόμη.
κείμενο – φωτογραφίες: Πάνος Μπαμπαλούκας
