Η Πάρνηθα βρίσκεται στην βορειοδυτική Αττική και είναι το μεγαλύτερο σε έκταση και ύψος βουνό της χερσονήσου. Η ανατολική πλευρά αντικρίζει την Αθήνα και η δυτική την Βοιωτία. Η πλούσια χλωρίδα της περιλαμβάνει κυρίως έλατα και πεύκα, αλλά και κέδρους, δρύες, ιτιές, πλατάνια, κουτσουπιές, σφενδάμια, κουμαριές κ.α.
Στο παρελθόν, το πυκνό δάσος ήταν καταφύγιο για αρκούδες, λύκους, αγριόγατες, αγριογούρουνα και τους σπάνιους λύγκες που πλέον έχουν εξαφανιστεί από όλη τη χώρα. Σήμερα μόνιμοι κάτοικοι του βουνού είναι τα αγριοκάτσικα και τα κόκκινα ελάφια, που, μαζί με τα λιγοστά που έχουν απομείνει στη βόρεια Ελλάδα (Ροδόπη), αποτελούν τα τελευταία του είδους.
Ο ορεινός όγκος της Πάρνηθας έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και έχει ανακηρυχθεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους από το υπουργείο Γεωργίας. Παρά τις αποφάσεις για την προστασία του βουνού, η ανθρώπινη παρέμβαση έχει συμβάλλει στην καταστροφή μεγάλου μέρους του τοπικού οικοσυστήματος. Η πυρκαγιά του 2007 μετέτρεψε σε στάχτη 10.500 στρ. πευκοδάσους και 21.800 στρ. ελατοδάσους, ενώ σπάνια είδη φυτών ενδεχομένως χάθηκαν για πάντα.
Μεγάλη πληγή για το δάσος αποτελεί και η δόμηση. Τα σπίτια από την πλευρά της πόλης έχουν πάρει την “ανηφόρα” και κανείς δεν ξέρει που θα σταματήσει αυτό. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και το καζίνο που λειτουργεί στην καρδιά του βουνού, και λειτουργεί ως σταθερή πηγή φωτορύπανσης και ηχορύπανσης, τρομάζοντας τα ζώα της περιοχής. Ευτυχώς η έκταση της Πάρνηθας είναι τέτοια, που ο επισκέπτης μπορεί ακόμα να περιπλανηθεί για ώρες στα καλοδιατηρημένα μονοπάτια, εξερευνώντας τις σωζόμενες ομορφιές του βουνού, μακριά από τους ήχους και το γκρίζο της πόλης.
Αποστάσεις
Αθήνα: 30 χλμ.
Θεσσαλονίκη: 502χλμ.
Κορυφή
1.413 μ.
Καταφύγια
Καταφύγιο Φλαμπούρι – τηλ: + 30 697 225 6215210 246 4666
Καταφύγιο Μπάφι – τηλ: + 30 6983888407
Προτεινόμενη διαδρομή
Τελεφερίκ – Φαράγγι Χούνη – Καταφύγιο Μπάφι – ΕΔΑΣΑ: Φτάνουμε στο τελεφερίκ και ξεκινάμε το περπάτημα για το φαράγγι, ακολουθώντας μονοπάτι με καλή σήμανση που αρχίζει ακριβώς πάνω από το πάρκινγκ . Περπατάμε δίπλα στο φράχτη μέχρι που φτάνουμε σε μπάρα. Συνεχίζουμε προσπερνώντας την, αγνοούμε το δρόμο που φεύγει αριστερά και ακολουθούμε την κόκκινη σήμανση.
Στα πρώτα μέτρα το μονοπάτι είναι αρκετά φαρδύ και περνά μέσα από πεύκα και κουτσουπιές. Στη συνέχεια πλησιάζοντας το φαράγγι, στενεύει και βλέπουμε μπροστά μας σπίτια. Δυστυχώς η περιοχή έχει χτιστεί κυριολεκτικά μέχρι την είσοδο του φαραγγιού και τα σπίτια συνεχίζουν πιο ψηλά. Αγνοώντας το θλιβερό θέαμα συνεχίζουμε στο μονοπάτι το οποίο αρχίζει να ανηφορίζει. Η κλίση αυξάνεται και παίρνουμε ύψος, μέχρι που συναντάμε τα πρώτα έλατα. Δεξιά μας βρίσκεται η κορυφή Φλαμπουράκι με τα απότομα βράχια.
Μετά από μια ώρα το μονοπάτι κατηφορίζει για λίγο και φτάνουμε σε ρέμα. Περνάμε απέναντι και ανηφορίζουμε μέχρι που συναντάμε πινακίδα για το καταφύγιο Φλαμπούρι. Συνεχίζουμε στο αριστερό μονοπάτι, περπατάμε για λίγο μέσα στα καμένα και συναντούμε τρεις ακόμη διακλαδώσεις. Κατευθυνόμαστε ευθεία προς το καταφύγιο Μπάφι και φτάνοντας βγαίνουμε στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Στρίβουμε αριστερά μέχρι να συναντήσουμε μικρότερο δρόμο (στα δεξιά μας) με κίτρινη σήμανση. Συνεχίζουμε και βρίσκουμε το μονοπάτι στο τέρμα της ανηφόρας στο δεξί μας χέρι.
Το νέο μονοπάτι έχει καλή σήμανση και για λίγη ώρα κινείται μέσα στα καμένα. Προχωράμε για αρκετή ώρα χωρίς να κερδίζουμε ύψος και ύστερα αρχίζουμε να κατηφορίζουμε ως την πηγή Σκίπιζα. Από εδώ συνεχίζουμε δεξιά και σε λίγη ώρα φτάνουμε στο παρατηρητήριο του ΕΔΑΣΑ. Για να το βρούμε χρειάζεται λίγη προσοχή, γιατί είναι κρυμμένο και λίγα μέτρα έξω από το μονοπάτι αριστερά. Η διαδρομή διαρκεί περίπου τρεισήμισι ώρες.
Δεύτερη επιλογή
Ανάκτορα Τατοΐου – πηγή Χήνα – Ξεροβούνι – Ανάκτορα (κυκλική διαδρομή)
Φτάνουμε στην Βαρυμπόμπη και ανηφορίζουμε από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς τα Ανάκτορα Τατοΐου. Λίγο πριν την κεντρική είσοδο στο δεξί μας χέρι θα συναντήσουμε μια πηγή με μη πόσιμο νερό ενώ αριστερά υπάρχει ένας δασικός δρόμος. Αυτόν τον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε για να βρούμε το μονοπάτι. Περνάμε την μπάρα απαγόρευσης τροχοφόρων και ξεκινάμε την πεζοπορία.
Σε λιγότερο από ένα χιλιόμετρο πάνω σε μια αριστερή στροφή βρίσκουμε το μονοπάτι στο δεξί μας χέρι. Σε αυτό το σημείο υπάρχει ρέμα που κατεβάζει αρκετό νερό. Περνάμε το ρέμα και βρίσκουμε την αρχή του μονοπατιού με την μπλε σήμανση. Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής είναι αρκετά απότομο και σύντομα φτάνουμε δίπλα σε δασικό δρόμο με πέτρινο τοιχίο. Εμείς συνεχίζουμε μέσα από το μονοπάτι μέχρι να τον ξανασυναντήσουμε πιο ψηλά.
Φτάνοντας ξανά στον δασικό δρόμο βλέπουμε μια ξύλινη ταμπέλα που μας οδηγεί προς τις πηγές μεσιανό νερό και κορομηλιά. Διασχίζουμε τον δρόμο και ακολουθούμε ξανά το μονοπάτι. Για λίγη ώρα κινούμαστε ανάμεσα από χαμηλή θαμνώδη βλάστηση ενώ το μονοπάτι γίνεται πιο δύσκολο. Η χάραξη έχει γίνει πάνω στα βράχια τα οποία και διασχίζουμε προσεκτικά (σε περίπτωση που η διαδρομή έχει χιόνι προσέχουμε τις κρυμμένες τρύπες ανάμεσα στα βράχια). Σε λίγο η πλαγιά γεμίζει από μεγάλες κουμαριές με κάποιες από αυτές να έχουνε το μέγεθος δέντρων.
Συνεχίζουμε ενώ η βλάστηση γίνεται πιο πυκνή και φαίνονται τα πρώτα έλατα. Το μονοπάτι κάνει μια διακλάδωση. Εμείς ακολουθούμε την αριστερή διαδρομή μια που η δεξιά έχει κλείσει από τις κουμαριές. Λίγο πιο πάνω φτάνουμε σε βράχινο πέρασμα. Σκαρφαλώνουμε και ακολουθούμε το μονοπάτι. Δίπλα στα πεύκα βλέπουμε και έλατα ενώ στο βάθος αριστερά φαίνονται οι κεραίες του βουνού. Το μονοπάτι φεύγει λοξά δεξιά περνώντας ανάμεσα από θάμνους και έλατα. Σύντομα η βλάστηση αραιώνει και βλέπουμε το κολωνάκι της κορυφής του Ξεροβουνίου. Από εδώ βλέπουμε τον Υμηττό, την Πεντέλη, την λίμνη του Μαραθώνα ακόμη και το βουνό Όχη της νότιας Εύβοιας.
Για την επιστροφή ψάχνουμε να βρούμε τα κόκκινα σημάδια που φεύγουν ανατολικά από την κορυφή όπως κοιτάμε την Ιπποκράτειο πολιτεία. Είναι σημαντικό να βρούμε τη σήμανση η οποία δεν είναι πολύ καλή και χρειάζεται λίγο ψάξιμο.
Βρίσκουμε τα σημάδια και τα ακολουθούμε τραβερσάροντας την πλαγιά της κορυφής με κατεύθυνση τα βράχια που βρίσκονται χαμηλότερα. Σε λίγο θα βγούμε σε απότομη κατηφόρα με αρκετά βράχια. Κατηφορίζουμε προσεκτικά και βρίσκουμε το μονοπάτι. Η πλαγιά έχει μεγάλη κλίση και γλιστράει πολύ. Ακολουθούμε τα κόκκινα σημάδια και σε λίγη ώρα αρχίζουμε να βλέπουμε έναν δασικό δρόμο και μια δεξαμενή. Εκεί θέλουμε να φτάσουμε. Κατεβαίνουμε στον δρόμο και συνεχίζουμε δεξιά για να ξανασυναντήσουμε το αρχικό μονοπάτι που μας ανέβασε στο Ξεροβούνι. Όταν φτάσουμε στις ξύλινες ταμπέλες πάμε αριστερά μέχρι τον δασικό δρόμο και το σημείο εκκίνησης.
Η κυκλική διαδρομή διαρκεί περίπου τέσσερις με πέντε ώρες.
Το πρώτο κομμάτι του μονοπατιού είναι εμφανές. Ενώ ψηλότερα ακόμη και με χιόνια μπορούμε να καταλάβουμε προς τα πού είναι η κορυφή. Ο γυρισμός όμως από το διπλανό μονοπάτι είναι δύσκολος για κάποιον που δεν γνωρίζει το βουνό. Εάν υπάρχουν χιόνια τα σημάδια δεν φαίνονται και είναι εύκολο κανείς να χάσει το μονοπάτι. Η πυκνή βλάστηση και η μεγάλη κλίση μπορεί να μας ταλαιπωρήσουν πολύ. Οπότε σε μια τέτοια περίπτωση καλό είναι να γυρίσουμε από το αρχικό μονοπάτι.
Τρίτη επιλογή
Αμυγδαλέζα – μονοπάτι Αγίου Γεωργίου – ρέμα Πλατανάκι
Φτάνουμε στην Αμυγδαλέζα και βρίσκουμε την 16η στάση του αστικού λεωφορείου που λειτουργούσε παλιά. Ακριβώς απέναντι αριστερά υπάρχει μια μεγάλη αλάνα και μερικές περιφράξεις. Πάμε στο τέλος της αριστερής περίφραξης και ακολουθούμε τον χωματόδρομο μπροστά μας. Σε λίγα λεπτά στο δεξί μας χέρι θα δούμε την ορειβατική σήμανση που θα μας οδηγήσει στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Μπαίνουμε στο μονοπάτι και ανηφορίζουμε έχοντας το ρέμα αριστερά μας. Το μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής γίνεται μέσα σε πυκνό πευκόδασος.
Προχωράμε μέχρι το σημείο που φτάνουμε στην κοίτη του ρέματος και περνάμε απέναντι. Το μονοπάτι συνεχίζει να ανηφορίζει ελαφριά μέχρι που φτάνουμε σε δασικό δρόμο. Εδώ το μονοπάτι συνεχίζει στην απέναντι μεριά του δρόμου. Μπροστά μας αρχίζουμε να βλέπουμε καμένα δέντρα και σε λίγο το δάσος σταματά. Στην περιοχή είναι εμφανέστατη η αναδάσωση που έχει γίνει από φυσιολάτρες όπως και η μεγάλη καταστροφή. Σε λίγη ώρα φτάνουμε στο εκκλησάκι. Ως εδώ η διαδρομή δεν έχει καμιά δυσκολία και το μονοπάτι είναι καλογραμμένο.
Για να συνεχίσουμε ακολουθούμε την ταμπέλα προς Μονή Αγίου Κυπριανού. Φτάνοντας δηλαδή στην εκκλησία κατευθυνόμαστε αριστερά. Το μονοπάτι συνεχίζει να διασχίζει τα καμένα μέχρι που φτάνουμε σε δασικό δρόμο. Από εδώ αρχίζει ξανά το δάσος με πεύκα. Συνεχίζουμε αριστερά πάνω στον δρόμο μέχρι να συναντήσουμε έναν ακόμη δασικό δρόμο που φεύγει δεξιά. Δίπλα στον νέο δρόμο θα βρούμε το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσουμε. Προχωράμε έχοντας δεξιά μας τον δασικό δρόμο μέχρι που τον ξανασυναντάμε δίπλα από μια δασωμένη κορυφή.
Από εδώ συνεχίζουμε αριστερά αλλά από την δεξιά πλευρά της κορυφής. το μονοπάτι στην αρχή δεν είναι απόλυτα εμφανές. Καλό είναι να δούμε τα σπρέι στις πέτρες για να επιβεβαιώσουμε ότι είμαστε στο σωστό σημείο. Συνεχίζουμε τραβερσάροντας την κορφή που έχουμε αριστερά μας και περνάμε από πλάτωμα με βράχια. Σε λίγο αρχίζουμε να κατηφορίζουμε. Δεξιά στο βάθος βλέπουμε την Μονή Νταρδίζας. Από εδώ και στο εξής χρειάζεται προσοχή ώστε να βρούμε το σημείο εκκίνησης του μονοπατιού που θα μας πάει στο πλατανάκι.
Τα μεγάλα σημάδια συνεχίζουν προς το μοναστήρι. Εμείς ψάχνουμε τα κόκκινα σημάδια που φεύγουν αριστερά προς την πηγή πλατάνι. Για να κατατοπιστούμε καλύτερα αρκεί να έχουμε στο μυαλό μας ότι πρέπει να κινηθούμε προς τα αριστερά. Βρίσκουμε τα σημάδια και ακολουθούμε το μονοπάτι μέχρι την πηγή με τους μεγάλους πλάτανους. Το μονοπάτι ως εδώ είναι λίγο προβληματικό λόγω της πυκνής βλάστησης.
Φτάνοντας στην πηγή συνεχίζουμε δίπλα από το ρέμα. Η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι εμφανέστατη. Ακολουθούμε το μονοπάτι μέχρι που φτάνουμε σε δασικό δρόμο όπου υπάρχει και παλιό λατομείο. Κατηφορίζουμε και βρίσκουμε στα αριστερά μας έναν δασικό δρόμο με μπάρα που απαγορεύει την κίνηση στα τροχοφόρα. Περνάμε την μπάρα, τον ακολουθούμε και σε περίπου είκοσι λεπτά φτάνουμε στο σημείο από όπου ξεκινήσαμε.
Η κυκλική διαδρομή διαρκεί περίπου 4 ώρες.
Ιστορικά στοιχεία
Τα αρχαιότερα ευρήματα στην περιοχή χρονολογούνται τουλάχιστον στους Μυκηναϊκούς χρόνους, ενώ η πρώτη χρήση της ονομασίας Πάρνηθας εντοπίζεται στα γραπτά του κωμικού Αντιφανή, του 4ου π.Χ. αιώνα.
Στρατηγικό σημείο για την προστασία της Αττικής, η Πάρνηθα διαθέτει περισσότερα αρχαία φρούρια από κάθε άλλο βουνό του Ελλαδικού χώρου. Οι Αθηναίοι χρησιμοποίησαν το κάστρο της Φυλής- βορειότερα από το πιο πρόσφατο κάστρο της Φυλής που σώζεται ως σήμερα- για να ανατρέψουν τον τύραννο Πεισίστρατο τον 3ο π.Χ. αιώνα. Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, οι Σπαρτιάτες είχαν καταλάβει το φρούριο της Δεκέλειας.
Η σπηλιά του Πάνα, στην περιοχή της Φυλής και σε υψόμετρο 620 μέτρων, αποτέλεσε τόπο λατρείας του θεού και των νυμφών για αρκετούς αιώνες. Σύμφωνα με τις περιγραφές του Παυσανία, το «Νυμφαίο» αποτελούνταν από μία μεγάλη αίθουσα μήκους 70 μέτρων και μία μικρότερη.
Αξιοθέατα
Οι λάτρεις της ιστορίας θα ενθουσιαστούν με τον μεγάλο αριθμό αρχαίων φρουρίων που υπάρχουν στην περιοχή, με πιο εντυπωσιακά το Κάστρο της Φυλής, χτισμένο σε ύψος 687, και τον πύργο του Λοιμικού. Ο πύργος βρίσκεται στην τοποθεσία Πύριζα, δεξιά από το αρχαίο πηγάδι του Λοιμικού και προσεγγίζεται έπειτα από αρκετή ώρα πεζοπορίας. Ο τάφος του αρχαίου τραγικού ποιητή Σοφοκλή βρίσκεται κοντά στη Βαρυμπόμπη, ενώ αρκετά δημοφιλής προορισμός είναι οι παλιές βασιλικές κατοικίες στο Τατόι- μολονότι σε εγκατάλειψη εδώ και δεκαετίες.
Σκι
Δεν υπάρχουν χιονοδρομικά κέντρα στο βουνό.