Τα Επινιανά βρίσκονται στα δυτικά Άγραφα. Περιτριγυρίζονται από ψηλές κορυφές και εκτεταμένα δάση ελάτων και φυλλοβόλων δέντρων. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1100μ.
Τα παλαιότερα χρόνια οι κάτοικοι ζούσαν σχεδόν αποκλειστικά από την κτηνοτροφία. Στην ευρύτερη περιοχή έβοσκαν 95.000 γιδοπρόβατα. Μαζί με τα ζώα είχαν και τους προσωπικούς τους κήπους που καλλιεργούσαν. Με το πέρασμα των χρόνων, ο πληθυσμός ολοένα και μειωνόταν με αποκορύφωμα το 1970, όταν το κράτος πρόσφερε δουλειά και σπίτια στην Αλίαρτο. Οι περισσότεροι κάτοικοι έφυγαν και το χωριό ερήμωσε. Τα τελευταία χρόνια γίνονται κάποια μικρά βήματα για να αναδειχθεί η περιοχή φυσιολατρικά.
Η σύνδεση των χωριών και των μικρότερων οικισμών γίνονταν με μονοπάτια. Σήμερα έχουν ανοίξει δρόμοι οι οποίοι οδηγούν και στα πιο απομονωμένα χωριά, αλλά ένα μεγάλο τμήμα αυτών είναι χωμάτινοι. Για να φτάσει κάποιος στα δύο πιο γνωστά χωριά, τα Άγραφα και τα Επινιανά, θα αναγκαστεί να οδηγήσει πάνω σε χωματόδρομο.
Τους χειμερινούς μήνες στα Επινιανά μένουν μόνο 5 κάτοικοι. Το καλοκαίρι όταν κλείνουν τα σχολεία το χωριό γεμίζει με μικρά παιδιά και νέους.
Στους πρόποδες του χωριού κυλάει ο Αγραφιώτης και το Ασπρόρεμα ενώ νοτιότερα το ρέμα της Φτέρης. Και τα τρία ποτάμια κατεβάζουν νερό όλο τον χρόνο. Πάνω από το Ασπρόρεμα βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά μονοπάτια της περιοχής.
Από το χωριό ξεκινάει επίσης μια ορειβατική διαδρομή, που οδηγεί μετά από 6 περίπου ώρες, στην κορυφή της Φτέρης. Ένα μεγάλο μέρος της γίνεται πάνω στον δασικό δρόμο και εκεί που τελειώνει ο δρόμος αρχίζει το μονοπάτι. Αν και υπήρχε ένα μονοπάτι δίπλα στο χωριό, τα τελευταία χρόνια δεν έχει συντηρηθεί καλά και δεν προτείνεται για περπάτημα. Άλλο ένα αξιόλογο σημείο αποτελεί η Τρύπα Αγράφων. Βρίσκεται πάνω στον ποταμό Αγραφιώτη και μοιάζει με μικρογραφία της τοποθεσίας Πάντα Βρέχει του χωριού Ροσκά. Στο συγκεκριμένο μέρος του ποταμιού, μπορεί κανείς να κολυμπήσει και να κάτσει κάτω από τους παγωμένους καταρράκτες.
Στο χωριό υπάρχουν ξενοδοχεία και δύο ταβέρνες. Η ελεύθερη κατασκήνωση επιτρέπεται περιμετρικά του χωριού και όταν δεν έχει παιδιά μπορεί κάποιος να στήσει και μέσα στο παλιό σχολείο. Τον Αύγουστο δεν προτείνεται γιατί εκεί παίζουν τα μικρά παιδιά. Καλό είναι ο επισκέπτης πριν βάλει κάπου την σκηνή να μιλήσει με κάποιον κάτοικο. Ο κυρ Κώστας που έχει την ταβέρνα Πανόραμα, γνωρίζει την περιοχή πολύ καλά όπως και τα μέρη που βολεύουν για κατασκήνωση.
Οι κάτοικοι είναι πολύ φιλικοί και ανοιχτοί με τους επισκέπτες. Σε αυτό τον τόπο ακούς πολύ εύκολα το “καλημέρα”.
Φτέρη 2.126μ.
Βόρεια κορυφογραμμή – κορυφή
Η κορυφή της Φτέρης βρίσκεται δυτικότερα από το χωριό Επινιανά και δεν φαίνεται από το χωριό. Για να την δει κάποιος θα πρέπει να περπατήσει μέχρι την τοποθεσία Μέρσια. Από εκεί φαίνεται η κορυφογραμμή της Φτέρης όπως και η κορυφή της Λιάκουρας. Η Φτέρη είναι μια απομονωμένη κορυφή και είναι μια από τις δυσκολότερες των Αγράφων. Είτε ανέβουμε από την βόρεια κορυφογραμμή, είτε από τη νότια, ο βαθμός δυσκολίας είναι αυξημένος και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην διάρκεια της πεζοπορίας.
Από το χωριό μπορούμε να περπατήσουμε ή να πάμε με αυτοκίνητο μέχρι τη Μέρσια. Ο δασικός δρόμος δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση αλλά σίγουρα ένα απλό αμάξι μπορεί να φτάσει μέχρι ένα σημείο. Εμείς επιλέξαμε να περπατήσουμε από το χωριό για να δούμε και το δάσος.
Διαδρομή
Ξεκινάμε από την κεντρική πλατεία του χωριού με βορειοδυτική κατεύθυνση, για να φτάσουμε στον δασικό δρόμο που οδηγεί στην τοποθεσία Μέρσια. Αφού περάσουμε το τελευταίο σπίτι του χωριού θα δούμε ένα εικονοστάσι στο δεξί μας χέρι. Εκεί οι κάτοικοι έχουν βάλει ένα λευκό λάστιχο, το οποίο βγάζει πόσιμο νερό. Απέναντι από το εικονοστάσι ξεκινάει το μονοπάτι. Από τις πληροφορίες που πήραμε δεν επιλέξαμε να πάμε από το μονοπάτι γιατί δεν είναι καλά συντηρημένο.
Ακολουθούμε τον δασικό δρόμο. Σε δέκα λεπτά συναντάμε άλλη μια πετρόχτιστη πηγή στα δεξιά μας. Συνεχίζουμε μέχρι να περάσουμε μια περίφραξη με στάνες. Εκεί θα βρούμε την πρώτη διασταύρωση. Εμείς πάμε αριστερά. Ανηφορίζουμε για ώρα και συναντάμε άλλες δύο διασταυρώσεις. Και στις δύο πάμε δεξιά.
Χρειαζόμαστε περίπου 2 ώρες μέχρι να φτάσουμε στην τοποθεσία Μέρσια. Από εδώ βλέπουμε απέναντι (δυτικά) την κορυφή της Φτέρης. Ο δρόμος περνάει το διάσελο και αρχίζει να κατηφορίζει προς την κορυφή Κουρούνα. Περνάμε την πόρτα που έχουν βάλει οι κτηνοτρόφοι και συνεχίζουμε μέχρι να βρούμε το μονοπάτι στα δεξιά μας. Πάνω στον δρόμο υπάρχει και μια πηγή. Το λάστιχο που έχει, κατευθύνει το νερό στις στάνες. Το βγάζουμε για να πιούμε και το ξαναβάζουμε. Δεν υπάρχει σήμανση, αλλά το μονοπάτι είναι εμφανές από τα ζώα που το ανεβαίνουν. Το ακολουθούμε και φτάνουμε σε ένα ακόμη διάσελο που χωρίζει τις κορυφές Σφενδάμι και Κουρούνα.
Στο διάσελο κινούμαστε προς τα αριστερά. Η πορεία είναι εμφανής. Ουσιαστικά περνάμε από την πίσω πλευρά της κορυφής Κουρούνα και τραβερσάρουμε μέχρι την τοποθεσία Παλούκια, όπου υπάρχουν στάνες. Το μονοπάτι κινείται ψηλά και δεν περνάει δίπλα από τις στάνες. Σε αυτό το σημείο βρίσκουμε την τελευταία πηγή του βουνού πριν την κορυφογραμμή. Δεν υπάρχει πετρόχτιστη πηγή αλλά βάζουμε νερό από το ρέμα. Μετά το ρυάκι το μονοπάτι χάνεται για λίγο. Χρειάζεται να κινηθούμε προς τα έλατα και να περάσουμε μέσα από τις φτέρες. Αν και δεν φαίνεται από μακριά, ωστόσο υπάρχει ένα μονοπάτι που έχει ανοιχτεί από τα ζώα. Τραβερσάρουμε και πάμε προς το αλπικό κομμάτι.
Πλέον βρισκόμαστε στις πλαγιές της Φτέρης. Από εδώ μπορούμε να κινηθούμε κάθετα και δεξιά προς την κορυφογραμμή από το ίχνος του μονοπατιού, ή να πάμε ακόμη πιο δεξιά προς το διάσελο και να ακολουθήσουμε την κορυφογραμμή από την αρχή της. Φτάνουμε στην κορυφογραμμή και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε στα αριστερά, προς το ψηλότερο σημείο. Η κλίση γίνεται ολοένα και πιο απότομη.
Ακολουθούμε την κορυφογραμμή (Μαύρα Στεφάνια), μέχρι να φτάσουμε στα Χτένια. Μετά από ένα βράχινο σημείο, αρχίζει το δύσκολο κομμάτι της διαδρομής. Υπάρχουν αρκετά εκτεθειμένα περάσματα και χρειάζεται να σκαρφαλώσουμε σε κάποια από αυτά. Σε ορισμένα σημεία, υπάρχει η δυνατότητα να αποφύγουμε την κορυφογραμμή, περνώντας από αριστερά, αλλά δεν γίνεται σε όλα τα εκτεθειμένα σημεία. Καλό είναι να παραμένουμε όσο γίνεται πάνω στην κορυφογραμμή. Αφού περάσουμε τα βράχια, βρίσκουμε μπροστά μας δύο απότομα ανεβάσματα από βράχια και χώμα με χόρτα. Το ένα είναι πιο ήπιο ενώ στο δεύτερο σχεδόν κάνουμε αναρρίχηση. Αφού περάσουμε και αυτό το σημείο πλέον φτάνουμε στην κορυφή.
Η νότια κορυφογραμμή (διάσελο Πρατίνας) έχει εξίσου εκτεθειμένα σημεία. Η ευκολότερη κατάβαση μπορεί να γίνει από το λαιμό, στο σημείο που αρχίζουν τα βράχια της νότιας κορυφογραμμής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κάτι απλό. Από τα ανατολικά και τα δυτικά υπάρχουν γκρεμοί και τα λούκια είναι πολύ απότομα. Σε περίπτωση που κάποιος θέλει να κατέβει κάθετα από την δυτική πλευρά, καλό είναι να έχει σχοινί για ραπέλ. Αλλιώς η πτώση είναι μάλλον μια εύκολη υπόθεση.
Γυρνώντας από την βόρεια κορυφογραμμή, θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα το απότομο σημείο, που πριν είχαμε κάνει εύκολη αναρρίχηση. Βλέποντας από πάνω τον γκρεμό μοιάζει αρκετά απότομο για να το κατέβει κάποιος. Ένα σχοινί για ραπέλ θα βοηθούσε πολύ. Αλλιώς παίρνουμε ρίσκο. Σε περίπτωση που κάποιος δεν θέλει να το κατέβει, μπορεί να το περάσει από αριστερά με μεγάλη προσοχή. Αφού περάσουμε τα εκτεθειμένα σημεία γυρνάμε προς το χωριό όπως ανεβήκαμε.
Η πορεία διαρκεί περίπου 12 ώρες με την επιστροφή.
Η Φτέρη είναι μια απαιτητική κορυφή. Πέρα από τη μεγάλη διάρκεια έχει και τεχνικά σημεία. Ένα σχοινί με μερικές ασφάλειες, είναι μια καλή κίνηση για κάποιον που κάνει πρώτη φορά αυτή την διαδρομή. Καλό είναι να έχουμε δει και τον καιρό προτού ανέβουμε. Εάν μας πιάσει βροχή στην κορυφογραμμή τα πράγματα μπορεί να γίνουν πολύ επικίνδυνα, γιατί τα βράχια και τα χόρτα θα γλιστράνε πολυ.
Αναζητώντας πληροφορίες για την διαδρομή στο χωριό ακούσαμε όλες τις απόψεις. Κάποιοι είπαν πως πάει άνετα και κάποιοι ότι δεν πάει καθόλου άνετα και χρειάζεται σχοινί. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι η διαδρομή είναι δύσκολη για τον μέσο ορειβάτη. Καλύτερα να έχουμε μαζί μας κάποια υλικά ασφάλισης και ας μην τα χρησιμοποιήσουμε, παρά να βρεθούμε σε κάποια δυσάρεστη κατάσταση.
Τρύπα Αγράφων – Αγραφιώτης
Η τοποθεσία Τρύπα βρίσκεται μέσα στον ποταμό Αγραφιώτη.
Φεύγουμε από τα Επινιανά με κατεύθυνση προς το χωριό Άγραφα. Περνάμε την πρώτη γέφυρα του Ασπρορέματος και την δεύτερη γέφυρα του Αγραφιώτη. Μετά την γέφυρα του Αγραφιώτη θα δούμε στο δεξί μας χέρι μια ξύλινη ταμπέλα που γράφει προς “Τρύπα”.
Το μονοπάτι αν και μικρό σε διάρκεια έχει κάποιες δυσκολίες. Συγκεκριμένα έχει δύο δύσκολα περάσματα. Το πρώτο είναι στο σημείο που περνάμε ένα λούκι από κοκκινόχωμα. Αυτό το σημείο χρειάζεται μεγάλη προσοχή για να μην γλιστρήσει κάποιος. Το δεύτερο σημείο είναι πιο εύκολο αφού η κλίση της σάρας είναι πιο ήπια. Μετά από λίγα λεπτά αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς την κοίτη του ποταμού. Περπατάμε παράλληλα με το ποτάμι ακολουθώντας την ροή του και φτάνουμε στην τοποθεσία Τρύπα.
Στην απέναντι πλευρά του ποταμιού υπάρχει πηγή. Το νερό βγαίνει από τις ρίζες ενός πλάτανου. Στο σημείο που πέφτουν οι μικροί καταρράκτες το νερό είναι αρκετά βαθύ και μπορούμε να κολυμπήσουμε.
Η κοίτη του Αγραφιώτη έχει αρκετά πλατώματα. Σε περίπτωση που κάποιος θέλει να κατασκηνώσει στο ποτάμι η περιοχή είναι κατάλληλη. Αλλά θα πρέπει να ανεβοκατεβαίνει το μονοπάτι για τροφοδοσία.
Η πορεία στο μονοπάτι διαρκεί περίπου 20 λεπτά.
Σε περίπτωση που κάποιος θέλει να αποφύγει τις σάρες μπορεί να κατέβει στην Τρύπα ακολουθώντας την ροή του Αγραφιώτη από το σημείο της γέφυρας. Ειδικά αν υπάρχουν μικρά παιδιά καλό είναι να προτιμηθεί η δεύτερη επιλογή.
Επίσης αν συνεχίσουμε την πορεία μέσα στο ποτάμι και περάσουμε το σημείο Τρύπα μπορούμε να φτάσουμε στο ρέμα της Φτέρης. Αν περπατήσουμε για λίγα λεπτά μέσα στο ρέμα της Φτέρης υπάρχουν κάποια σημεία για κολύμπι. Το νερό στην Φτέρη είναι πιο κρύο από αυτό του Αγραφιώτη.
Η επίσκεψη στην περιοχή είναι καλό να γίνεται τις μέρες που δεν βρέχει. Οι κατολισθήσεις είναι συχνό φαινόμενο. Στην τοποθεσία Τρύπα ακριβώς από πάνω υπάρχει γκρεμός. Σε περίπτωση βροχής μπορεί να πέσει κάποια πέτρα.
Πριν πάει κάποιος στο μονοπάτι θα πρέπει να ρωτήσει τους ντόπιους στα Επινιανά αν είναι ανοιχτό. Για πολύ καιρό ήταν κλειστό αλλά φέτος συντηρήθηκε. Υπάρχει περίπτωση μετά τους χειμερινούς μήνες να κλείσει ξανά από κατολισθήσεις.
Μονοπάτι Ασπορέματος: Επινιανά – Σκυλόρεμα
Το μονοπάτι Ασπρορέματος φτιάχτηκε το 1950 και ήταν ένα δημόσιο έργο. Ενώνει τα Επινιανά με τον οικισμό Ασπρόρεμα. Πλέον υπάρχει χωματόδρομος που ενώνει τα χωριά. Στο Ασπρόρεμα τα παλαιότερα χρόνια ζούσαν 30 οικογένειες. Από το μονοπάτι περνούσαν τα γαϊδουράκια και τροφοδοτούσαν το χωριό.
Για πολύ καιρό το μονοπάτι ήταν κλειστό, αλλά πριν από περίπου ένα χρόνο άνοιξε ξανά. Αποτελεί ένα από τα καλύτερα και πιο εντυπωσιακά μονοπάτια της περιοχής. Έχει εξαιρετική θέα στο φαράγγι και κερδίζει τον θαυμασμό του επισκέπτη για τις δυσκολίες που είχε στην δημιουργία του. Ειδικά στα σημεία με τους μεγάλους γκρεμούς που έχουν λαξευθεί οι βράχοι.
Για να βρούμε την είσοδο του μονοπατιού, φεύγουμε από το χωριό Επινιανά και κατηφορίζουμε τον ασφάλτινο δρόμο. Μετά από μερικές στροφές και πριν φτάσουμε χαμηλά στο ποτάμι θα δούμε μια ταμπέλα στο αριστερό μας χέρι. Η είσοδος του μονοπατιού βρίσκεται πάνω σε μια δεξιά φουρκέτα. Στο σημείο αυτό υπάρχει μια περίφραξη στα αριστερά. Το μονοπάτι ξεκινάει λίγο πιο δεξιά.
Το ίχνος του μονοπατιού είναι εμφανές και δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδευτούμε κάπου. Λίγη προσοχή χρειάζεται στην τοποθεσία εκκλησιές. Εκεί θα πάμε για λίγο αριστερά και θα το βρούμε ξανά. Το σημείο αυτό προτείνεται για κατασκήνωση, σε περίπτωση που πλησιάζει η νύχτα.
Αφού αφήσουμε το πυκνό δάσος, το μονοπάτι διασχίζει ένα μικρό ρέμα, που δεν κατεβάζει πολύ νερό και αμέσως μετά ένα μεγαλύτερο. Στο δεύτερο ρέμα, αξίζει να περπατήσουμε λίγα μέτρα πιο πάνω για να δούμε έναν καταρράκτη. Για όσους αντέχουν το παγωμένο νερό μπορούν να βουτήξουν στη μικρή βάθρα.
Στην συνέχεια το μονοπάτι αλλάζει. Φτάνουμε στο σημείο με τους μεγάλους γκρεμούς. Από εδώ και πέρα θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Όσοι έχουν πρόβλημα υψοφοβίας μάλλον δεν θα περάσουν και πολύ καλά.
Μετά τους γκρεμούς το μονοπάτι κατηφορίζει μέχρι που συναντάει το ρέμα Σκυλόρεμα και την τσιμεντένια γέφυρα. Μέχρι εδώ η πορεία διαρκεί περίπου δυόμιση ώρες. Για να επιστρέψουμε γυρνάμε όπως ήρθαμε. Αλλιώς θα πρέπει να πάμε προς τον οικισμό Ασπρόρεμα και να βρούμε τον χωματόδρομο.
Το πρώτο τμήμα του μονοπατιού είναι αρκετά εύκολο. Από το σημείο που αρχίζουν οι γκρεμοί το μονοπάτι δεν προτείνεται για μικρά παιδιά. Πριν επισκεφτούμε το μονοπάτι καλό είναι να έχουμε δει τον καιρό.
Μονοπάτι της Ανηφόρας
Το μονοπάτι της Ανηφόρας βρίσκεται στο νότιο τμήμα του χωριού (Επινιανά). Το όνομα του μονοπατιού δεν είναι συμβολικό αλλά ουσιαστικό. Η χάραξη του είναι πολύ απότομη και οδηγεί μέχρι το ρέμα της Φτέρης. Όνομα και πράγμα δηλαδή. Εκτός από την απότομη πλαγιά, ο επισκέπτης θα περπατήσει κάτω από τον ήλιο, αφού στο μεγαλύτερο μέρος του δεν υπάρχει σκιά.
Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι βρίσκεται σε κακή κατάσταση, αφού τα πέτρινα κομμάτια του έχουν καταρρεύσει. Παρόλα αυτά το μονοπάτι περπατιέται, αλλά δεν είναι και το καλύτερο της περιοχής.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να το προσεγγίσουμε. Είτε θα ακολουθήσουμε τον δασικό δρόμο με αυτοκίνητο μέχρι την αρχή του μονοπατιού, είτε θα πάμε όλη την διαδρομή με τα πόδια. Αν επιλέξουμε να ξεκινήσουμε από το χωριό, θα χρειαστούμε περίπου δύο ώρες μέχρι να φτάσουμε στην γέφυρα της ανηφόρας, από όπου ξεκινάει και το ρέμα της Φτέρης.
Απλά ακολουθούμε τον δασικό δρόμο που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του χωριού. Περνάμε από την εκκλησία Άγιοι Ανάργυροι και συνεχίζουμε μέχρι το τέλος του δρόμου. Από εκεί ξεκινάει το μονοπάτι το οποίο είναι εμφανές. Στη μέση περίπου του χωματόδρομου συναντάμε και την τοποθεσία Δροσέλα όπου υπάρχει πηγή.
Αρκετά χαμηλότερα λίγο πριν φτάσουμε στο γεφύρι, το μονοπάτι περνάει μέσα από δάσος με βελανιδιές. Αυτό είναι και το πιο όμορφο μέρος της διαδρομής.
Φτάνοντας στο γεφύρι της Ανηφόρας, μπορούμε να ακολουθήσουμε το ρέμα της Φτέρης, και να βρούμε κάποια όμορφα σημεία για μπάνιο. Το ρέμα σε κάποιο σημείο χάνεται και γίνεται υπόγειο αλλά λίγο πιο πάνω ξαναβγαίνει στην επιφάνεια. Η τοποθεσία είναι απόμερη.
Σε περίπτωση που κάποιος δεν θέλει να κάνει το μονοπάτι της ανηφόρας, μπορεί να ακολουθήσει τον Αγραφιώτη από την γέφυρα που περνάνε τα αυτοκίνητα. Περνάμε από την τοποθεσία Τρύπα και συνεχίζουμε πάνω στο ποτάμι ακολουθώντας την ροή του μέχρι να δούμε το πέτρινο γεφύρι στο δεξί μας χέρι.
Ξενώνας – ταβέρνα: Το Πανόραμα τηλ: 6972330058 ανοιχτά όλο το χρόνο
Ορειβατικός ξενώνας: 2237094122
Αβράμπος Ελευθέριος: 2237095520
Ιατρείο Αγράφων: 2237093233
κείμενο – φωτογραφίες: Πάνος Μπαμπαλούκας
επιμέλεια: Λάζαρος Τριανταφυλλίδης