Γνωστός και ως Ασπροπόταμος- πιθανότατα εξαιτίας του λευκού χρώματος, που παίρνουν τα νερά του όταν διασχίζουν τα αργιλώδη εδάφη της Πίνδου- ο Αχελώος ξεκινάει το ταξίδι του από τις πηγές του όρους Λάκμος (Περιστέρι) σε υψόμετρο 2.000 μέτρα. Το δεύτερο σε μήκος ποτάμι της Ελλάδας μετά τον Αλιάκμονα, πηγάζει από το χωριό Χαλίκι και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, έχοντας διανύσει απόσταση 220 χλμ. Στη διαδρομή του, συμβάλλει στη συντήρηση πολυάριθμων οικοσυστημάτων, παρέχοντας νερό στα δέντρα αλλά και τροφή στην άγρια ζωή.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η βιομηχανοποίηση της χώρας και η ανάγκη για ολοένα και περισσότερο ηλεκτρισμό οδήγησαν στην κατασκευή των φραγμάτων Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου. Πιο πρόσφατα, άλλο ένα φράγμα έχει υψωθεί απειλητικά λίγο έξω από το χωριό Μεσοχώρα Τρικάλων, το οποίο άρχισε να χτίζεται το 1985 αλλά δεν έχει ακόμα τεθεί σε λειτουργία. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές, το έργο έχει ως στόχο αφενός την άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου και ταυτόχρονα την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, στην εκτροπή του ποταμού αντιτίθενται τόσο οι κάτοικοι της Μεσοχώρας- αφού η τεχνητή λίμνη θα δημιουργηθεί ακριβώς στο σημείο που βρίσκεται το χωριό-, όσο και πλήθος περιβαλλοντικών οργανώσεων και πολιτικών ομάδων, δεδομένου ότι η εκτροπή θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων στρεμμάτων δάσους και τη διατάραξη ενός πολύτιμου οικοσυστήματος. Μία εκδρομή στην περιοχή αρκεί για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της επικείμενης καταστροφής. Όλες οι φωτογραφίες μας στην κατηγορία Αχελώος απεικονίζουν τμήματα του πoταμού, που θα χαθούν όταν το φράγμα λειτουργήσει.
Από το 1994 ως το 2006, το Συμβούλιο Επικρατείας, στο οποίο προσέφυγαν οικολογικές οργανώσεις και τοπικοί φορείς, ‘πάγωσε’ τέσσερις φορές το έργο, απορρίπτοντας τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Στο μεταξύ, το φράγμα, ύψους 155 μέτρων, είχε εν μέρει κατασκευαστεί, με αποτέλεσμα ένα κομμάτι δάσους να μεταμορφωθεί σε εργοτάξιο. Τελικά, το 2006 η κυβέρνηση παρέκαμψε το ΣτΕ με την ψήφιση ειδικών τροπολογιών, όμως το 2009 το Στε υπέβαλε 24 σχετικά ερωτήματα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), ενώ το 2010- και ενώ οι απαντήσεις εξακολουθούσαν να εκκρεμούν- τα έργα διακόπηκαν και πάλι, ύστερα από προσφυγή της “WWF Ελλάς”.
Σύμφωνα με την Ολομέλεια του Τμήματος Αναστολών του ΣτΕ “η συνέχιση των εργασιών και η τυχόν λειτουργία των κατασκευασθέντων επιμέρους έργων θα επιφέρει περαιτέρω επιδείνωση του φυσικού περιβάλλοντος, δηλαδή περαιτέρω αλλοίωση της μορφής του τοπίου, κλονισμό του ποταμιού και των παραποταμίων οικοσυστημάτων του Αχελώου και επιβάρυνση του υδατικού δυναμικού του ποταμού και κατάκλυση μεγάλου μέρους του οικισμού της Μεσοχώρας”. Έναν χρόνο αργότερα, το υπουργείο Υποδομών έλαβε την άδεια να πραγματοποιήσει εργασίες συντήρησης στην σήραγγα εκτροπής. Η άδεια δεν αφορά τη συνέχιση του έργου, όμως το τι είδους εργασίες πραγματοποιούνται στα εργοτάξια είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί.
Τα τελευταία χρόνια, τοπικοί φορείς, οικολογικές οργανώσεις και ομάδες αναρχικών, που μάχονται για τη σωτηρία του Αχελώου, διοργανώνουν δράσεις αντιπληροφόρησης στη Μεσοχώρα και σε άλλες περιοχές. Κύριο επιχείρημα ενάντια στην κατασκευή του φράγματος είναι το γεγονός ότι μια περιοχή εξαιρετικής οικολογικής σημασίας θα θυσιαστεί, χωρίς καν να λυθεί το τεράστιο πρόβλημα άρδευσης του Θεσσαλικού κάμπου, όπου η έμφαση στην μονοκαλλιέργεια και την εντατική βιομηχανική γεωργία είχαν ως αποτέλεσμα την κατασπατάληση σχεδόν του συνόλου των υδατικών πόρων της περιοχής
Η ομάδα του mountainsgreece εκφράζει την αντίθεση της σε τέτοιου είδους ανθρώπινες παρεμβάσεις, οι οποίες, υπό το πρόσχημα της “ανάπτυξης”, προκαλούν μη αναστρέψιμες καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον. Πιστεύουμε ότι η εντατικοποιημένη και χωρίς καμία πρόληψη για την προστασία του περιβάλλοντος βιομηχανική γεωργία, όπως επίσης και η δημιουργία ολοένα και περισσότερων ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών, όχι μόνο αντίκεινται στην πολυδιαφημισμένη “πράσινη ανάπτυξη”, αλλά και ενθαρρύνουν την αλόγιστη κατανάλωση, η οποία ευθύνεται για πολλά δεινά των ημερών μας. Πόσο μάλλον όταν για την υλοποίηση τέτοιου είδους έργων απαιτείται η καταστροφή ενός τοπίου απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς- ένα από τα ελάχιστα που έχουν παραμείνει σχεδόν αλώβητα σε ολόκληρη τη χώρα.
Ιστορικά στοιχεία
Κατά την αρχαιότητα, ο Αχελώος λατρευόταν σαν θεός, όπως πολλά ακόμα μεγάλα ποτάμια του ελλαδικού χώρου, ενώ η μορφή του απεικονίζεται σε πλήθος αγγείων, ξεκινώντας από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, πατέρας των Νυμφών και των Σειρήνων, νικήθηκε τελικά από τον Ηρακλή, ο οποίος του έσπασε το κέρατο. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, μία πιθανή ερμηνεία του μύθου είναι η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή, που δάμασαν τον θεό-ταύρο.
Το θρυλικό Κέρας, που δώρισε στον Αχελώο η Αμάλθεια, θετή μητέρα του Δία, θα μπορούσε να συμβολίζει τη γόνιμη γη, αποτέλεσμα των εν λόγω έργων. Ένας ακόμη μύθος αναφέρει ότι το ποτάμι δημιουργήθηκε από τα δάκρυα της Νιόβης, η οποία κατέφυγε στο όρος Σίπυλο όταν οι θεοί σκότωσαν τον άντρα και τα δεκατέσσερα παιδιά της.
Στις όχθες του ποταμού, το πλάτος του οποίου αγγίζει τα 90 μέτρα στο μέγιστο σημείο του, αναπτύχθηκαν σημαντικοί πολιτισμοί, όπως μαρτυρά το πλήθος αρχαιολογικών καταλοίπων στην περιοχή.
